...

صحنه‌پردازیِ این‌شهر کلیشه‌ای شده‌ست...

 

+ لیلا کردبچه

و این شهر از چه این‌قدر شرمسار است؟ *

گویی خودمان را تسلیمِ صحنه‎آرایی‎های خطرناک کرده‎ایم...

 

* لیلا کردبچه

...

شبیه شهرِ پس از جنگ، غرق اندوهم... 

+ سیدمهدی موسوی

It’s not, but it can be

نشده بود، اگر بوده، یادم نیست که سریالی از همان اول، این‎طور میخکوب و مجذوبم کرده باشد؛ شد و کرد. نه از همان قسمت اول، که از همان اولین دقیقه‎ها، قبل از تیتراژ. انگار از مدت‎ها قبل می‎دانستم که این سریال برای من لحظاتِ لذت‎بخشی خواهد داشت. تماشایش را همان‎وقت‎ها گذاشته بودم، شاید برای روز مبادا. روز مبادا که نبود، ولی بعد از تماشای اولین قسمتِ بیگ‎بنگ تئوری، همین‎جوری، یکهویی، رفتم سراغِ این یکی. فاکتورهای زیادی جمع شدند تا این‎قدر این شروع را دوست داشته باشم؛ ماهیت پشتِ صحنه‎ی خبر بودنش (که همیشه جزو موضوعاتِ موردعلاقه‎ام برای تماشا بوده و هست)، فیلمِ آرون سورکین بودنش (با آن شیوه‎ی خاصِ نوشتن و هوش و نبوغی که به وضوح از نوشته و آدم‎های خلق‎کرده‎اش بیرون می‏‌زند)، سیاسی بودنِ قصه، قصه‎های شخصی پررنگ و شخصیت‎های جذاب و... آن سخنرانیِ کوبنده‎ی ویل مکاووی (جف دنیلز) قبل از تیتراژ (که شاید در یک پستِ دیگر آوردمش) در یک گردهمایی میهن‎پرستانه، در مورد این‎که چرا آمریکا بهترین کشور دنیا نیست، ولی می‎توانست، می‎تواند باشد و... به هر حال همه‎ی این‎ها باعث شدند که تا این اندازه مجذوبش شوم و سیزن اول را توی شلوغی‎های این دو روز تماشا کنم. نه به درخشندگی اولین قسمت، ولی ادامه‎ی این سریال HBO در این فصل هم، بسیار خوب بود. تماشایش به شدت توصیه می‎شود: اتاق خبر (The Newsroom). باز هم خواهم نوشت.

...

وقتی خدا ساکت است می‌توان هر ادعایی را به او نسبت داد.

+ شیطان و خدا ـ سارتر

ترسم چو بازگردی، از دست رفته باشم... *

برای نمایش مطلب باید رمز عبور را وارد کنید

بار دیگر شهری که دوست می‌داشتم *

جلد آخر جستجو، در پاریسِ در معرض جنگ اول جهانی می‎گذرد. هم‏زمان و هم‌عصر با پاریسِ روژه مارتن دوگار در خانواده‎ی تیبو. زندگیِ یک شهر در دو شاهکار قرن بیستم فرانسه، بدون هیچ شباهتی به هم. حتا باور این‎که این دو شهر، نه یکی، که حتا دو شهر جداگانه ولی در یک عصر مشترک باشند هم، سخت است... تصور این‎که آدم‎های این دو قصه، همشهری‎های پاریسِ جنگ‌زده باشند... مگر می‎شود؟! شاید این تفاوت به تفاوتِ طبقاتی این دو قصه برگردد. انگار می‎شود این قانون را با در نظر گرفتنِ استثنائاتی به همه‎ی مکان‎ها و اعصار تعمیم داد که زندگی و زمانه‎ی طبقه‎ی متوسط جلوتر از طبقه‎ی اشراف و هم‎نشینانشان هست. طبقه‎ی متوسطِ پیش‎رو...

 

+ تابلوی «رقص در مولن دلا گالت» اثر پیر آگوست رنوآر (1876ـ موزه‎ی اورسی پاریس)

Le Bal au Moulin de la Galette - Auguste Renoir réalisée en 1876

 

پروست در زمانِ بازیافته به این تابلوی پیر آگوست رنوآر اشاره کرده است. و چقدر دوست داشتم کشاندنِ پای شاهکارهای نقاشی به دلِ شاهکارش را.

 

+ تو همیشه خواب‌آلوده این شهرها را گذشته‌ای ـ شهرام شیدایی

* البته که نادر ابراهیمی

عمری هر شب در رهگذارت... *

مثلا... جمعه‎ای شهریوری ـدل‎انگیزترین ماهِ تابستان‌^**ـ، در دل‌انگیزترینِ ساعتِ صبح به قصدِ جاده، به خیابان‎های خلوتِ تهران بزنی... در این دل‎انگیزترین حال و ساعت‎شان...

** دل‎انگیزترین و در عین حال حسرت‌بارترین ماهِ تابستان... حسرتِ تمامِ اتفاقاتِ نیفتاده... حسرتِ نزدیکی پایان...

 

* از ترانه‎ی تورج نگهبان، با صدای محمد معتمدی

پست موقت، احتمالا

بعد باید کلی بنویسم در مورد حس‎هایم... خیلی چیزها در مورد جستجوی پروست؛ پرِ حرفم در موردش. بعد باید بنویسم از سیزن هفتم گیم‎ آو ترونز که چقدر بد بود! بعد باید آن مطلبی را که قرار بود وسط‎های این سیزن در مورد جیمی لنیستر بنویسم، بنویسم یک روزی. بعد باید در مورد شهرزاد بنویسم که این فصلش چقدر ناامیدکننده است و چقدر غیرقابل‎تحمل حتا! بعدتر... باید از خیلی چیزهای دیگر بنویسم، اما، آن حرف‎های اصلی نانوشته خواهند ماند... در مورد تمامِ اتفاقاتِ این روزها و هفته‎ها و ماه‎ها... از تمامِ دردهای مشترک جمعی‎مان... از تمامِ حرف‎ها... اندوه‎ها... خیلی چیزها... خیلی چیزها...

تو را من چشم‎ در راهم...*

صبوحا به من یادآوری کرد که فصلِ محبوبم تابستان است. البته که فصلِ محبوبِ من تابستان‎ست. ولی از آن تابستان‎هایی که کم‎تر اتفاق می‌افتند. مخصوصا توی این شلوغی‎ها و این نبودِ وقت. وقتی که تمامِ روزهای تابستانت، از صبح تا شب، به کار و درگیری بگذرد. تابستانی که فصلِ محبوبِ من هست، جور دیگری‎ست. همه‎چیز پیش‎کش، همان خوابِ نیم‎روزیِ تابستان را هم شدیدا دلتنگم. دلم، همین الان، توی اولین روزهای شهریور، ماه آخرِ تابستان، برای تابستان لک زده است.

 

* البته که نیمایِ یوش

ـ

هفته‎ی پیش جستجو تمام شد. بعد از یک سال و چند روزی بیشتر. مرداد نود و پنج شروع شد و مرداد نود و شش تمام. و چه عیشِ مدامی (سلام آقای یوسا) بود خواندنش...

این سینه‌ام که خنجرتان را فرو کنید *

هل من ناصر ینصرنی...

(باید این طور باشد؛ ...، بدون علامت سوال، بدون انتظاری برای پاسخ... بدون هیچ توقعی برای پاسخ... بدون هیچ امیدی برای حرکت...)

... در حصر هم آزاده‎ای...

* کامران رسول‎زاده

(+)

یادها و آدم‎ها...

توی صفحاتِ آخر جستجو، به جمله‎ی مشهورش رسیدم. و جالب این‎که برداشت قبلی و طولانی‎مدتِ من از جمله‎ی جدامانده از متنش چقدر با منظورِ پروست فاصله داشت. شاید این عادتِ ماست که سعی می‎کنیم به جملات مفهومی پیچیده و خلافِ ظاهر بدهیم. در حالی‎که جمله، خیلی عادی، به تفاوت‎های ظاهری و بیرونیِ آدم‎ها اشاره داشته، نه به آن چیزی و آن‎طوری که من فکر می‎کردم!

*

آنچه ناگهان دوباره دلم هوایش را داشت آنی بود که در بلبک آرزویش را داشتم،‌ آنگاه که آلبرتین و آندره و دوستانش را که هنوز نمی‌شناختم کنارِ‌ دریا دیدم. اما افسوس،‌ دیگر نمی‌توانستم آن‌هایی را که در آن لحظه آن‌قدر آرزویشان را داشتم جستجو کنم. سال‌هایی که گذشته و همه‌ی کسانی را که آن روز می‌دیدم از جمله ژیلبرت را تغییر داده بود،‌ بدون شک همه‌ی زنان (و نیز آلبرتین را،‌ اگر زنده می‌ماند) به شکلی بیش از حد متفاوت با آنی در می‌آورد که من در خاطر داشتم. رنج می‌بردم از این که باید ایشان را در درونِ‌ خودم می‎جستم،‌ زیرا زمان آدم‌ها را دگرگون می‎کند اما تصویری را که از ایشان داریم ثابت نگه می‌دارد. هیچ چیزی دردناک‌تر از این تضادِ میان دگرگونی آدم‌ها و ثباتِ‌ خاطره‌ نیست،‌ آنگاه که می‌فهمیم آنچه در حافظه‌مان با چه طراوتی باقی مانده در زندگی دیگر بهره‌ای از آن ندارد،‌ می‌فهمیم که نمی‌توانیم در بیرون از خود به آنچه در درون‌مان بسیار زیبا می‌نماید،‌ به آنچه آرزوی بسیار هم انحصاریِ دوباره دیدنِ‌ خودش را در ما می‌انگیزد نزدیک شویم،‌ مگر این که او را در کسی به همان سن او بجوییم، یعنی کس دیگری. چه همان گونه که اغلب به ذهنم رسیده بود،‌ آنچه در آدمی که هوایش را داریم به نظر یگانه می‎‌رسد از آنِ‌ او نیست. اما زمانِ‌ گذشته این را به نحوِ کامل‌تری تایید می‌کرد چه پس از بیست سال، یکباره دلم می‌خواست به جای دخترانی که می‌شناختم آن‌هایی را بجویم که اینک جوانیِ آن زمانِ ایشان را داشتند. (گو این که این فقط خاصِ‌ هوس‌های جسمانی نیست که سربرآوردنشان به دلیلِ آن که زمانِ ازدست‌رفته را به حساب نمی‌آورد با هیچ واقعیتی هم‌خوانی نداشته باشد. گاهی برایم پیش می‎‌آمد که دلم بخواهد مادربزرگم،‌ یا آلبرتین،‌ بر اثر معجزه‌ای برخلافِ‌ آنچه فکر می‌کردم زنده مانده باشند و به کنارم بیایند. خیال می‌کردم که می‌بینمشان،‌ دلم به سویشان پر می‌کشید. فقط یک چیز را از یاد می‌بردم،‌ این که اگر به راستی زنده مانده بودند آلبرتین اینک همان ظاهری را می‎‌داشت که خانم کوتار در بلبک داشت،‌ و مادربزرگم با سن بیشتر از نود و پنج سال،‌ دیگر دارای آن چهره‌ی زیبای آرام و خندانی نبود که من هنوز به دلخواه خودم مجسم می‌کردم،‌ چنان که به همین گونه دلبخواهی پروردگار را به صورتِ پیرمردی با ریشِ‌ بلند ترسیم می‌کنند و در سده‌ی هفدهم قهرمانانِ هومر را بدون توجه به دورانِ باستانی‌شان با سر و وضعِ اشرافِ‌ معاصر نشان می‌دادند.)

+ زمانِ بازیافته - پروست 

ازدحام کوچه‎ی خوشبخت

برای من ای مهربان،

چراغ بیاور

و یک دریچه که از آن، به ازدحام کوچه‎ی خوشبخت بنگرم...

+ فروغ

...

تصویری که زندگی به ما ارائه کرده در واقع در آن زمان ما را دستخوشِ حس‎هایی چندگانه و متفاوت می‎کرده است. مثلا نگاه به عنوان کتابی که پیش‎تر خوانده‎ایم پرتوهای مهتابِ شبِ تابستانیِ دوردستی را چون تاروپودی با حروفِ عنوانِ کتاب آمیخته است. مزه‎ی شیرقهوه‎ی بامدادی اسید گنگ هوای خوشی را همراه می‎آورد که در گذشته اغلب، زمانی که در فنجانِ چینی سفیدی شیرقهوه می‎خوردیم که خود نیز چون شیرِ سخت‎شده چین‎دار و خامه‎گون بود، زمانی که روز هنوز دست‎نخورده و کامل بود، در روشنایی گنگِ دمِ صبح به ما لبخند می‎زد. یک ساعت فقط یک ساعتِ تنها نیست. تُنگی پر از عطر و آوا و قصد و هواست. آنچه واقعیت می‎نامیم عبارت از نوعی رابطه میانِ این حس‎ها و خاطراتی است که هم‎زمان در برمان می‎گیرند ـ رابطه‎ای که نگرشِ ساده‎ی سینمایی آن را حذف می‎کند، نگرشی که به همین دلیل هر چه بیشتر مدعیِ محدودکردنِ خود به حقیقت باشد از حقیقت بیشتر فاصله می‎گیرد ـ رابطه‎ی یگانه‎ای که نویسنده باید دوباره پیدا کند تا بتواند دو طرف آن را در جمله‎‌اش برای همیشه به هم بپیوندد. می‎توان در توصیفِ جایی از بی‎نهایت اشیایی یک به یک نام برد که در آن مکان یافت می‎شدند، اما حقیقت فقط در لحظه‎ای آغاز می‎شود که نویسنده دو شی متفاوت را بگیرد، رابطه‎شان را مشخص کند، و هر دوشان را در حلقه‎های ضروریِ یک سبک زیبا ببندد ـ رابطه‎ای که در جهانِ هنر همانند رابطه‎ی یگانه‎ی قانونِ علت و معلول در جهانِ دانش است. یا حتا هنگامی که (همچون زندگی)، با مرتبط کردنِ کیفیتی مشترک در دو حس، جوهره‎ی مشترکشان را استخراج کند و به هم بپیوندد تا در استعاره‎ای از قیدِ ضرورت‎های زمان آزادشان کند. مگر نه این که از این دیدگاه خودِ طبیعت مرا به راهِ هنر کشانده، مگر نه این‎که خودش نقطه‎ی آغازِ هنر بود، هم اویی که درکِ زیبایی یک چیز را، اغلب مدت‎ها بعد، فقط به یاری چیز دیگری برایم ممکن کرده بود چنان که ظهرِ کومبره را فقط به یاری آوای ناقوس‎ها و صبح‎های دونسیر را فقط به یاری سکسکه‎های شوفاژ. می‎شود که رابطه چندان جالب نباشد، اشیاء پیش‎پاافتاده باشند و سبک بد باشد، اما تا این‎ها نباشد هیچ چیزی در کار نیست.

* زمانِ بازیافته - پروست

و خاک، خاکِ پذیرنده... اشارتی‌ست به آرامش

و این منم
زنی تنها
در آستانه‌ی فصلی سرد
در ابتدای درکِ هستی آلوده‌ی زمین
و یأسِ ساده و غمناکِ آسمان
و ناتوانی این دست‌های سیمانی

...
و من به جفت‌گیری گل‌ها می‌اندیشم
در آستانه‌ی فصلی سرد
در محفلِ عزای آینه‌ها
و اجتماعِ سوگوارِ تجربه‌های پریده‌رنگ
و این غروبِ بارورشده از دانشِ سکوت
چگونه می‌شود به آن کسی که می‌رود این‌سان
صبور
سنگین
سرگردان
فرمان ایست داد؟
چگونه می‌شود به مرد گفت که او زنده نیست او هیچ‌وقت زنده نبوده‌ست؟
در کوچه باد می آید
کلاغ‌های منفرد انزوا
در باغ‌های پیر کسالت می‌چرخند
و نردبام
چه ارتفاع حقیری دارد
آن‌ها تمام ساده‌لوحی یک قلب را
با خود به قصر قصه‌ها بردند
و کنون دیگر
دیگر چگونه یک نفر به رقص برخواهد خاست
و گیسوانِ کودکیش را
در آب‌های جاری خواهد ریخت
و سیب را که سرانجام چیده است و بوییده است
در زیر پا لگد خواهد کرد؟
...
چه ابرهای سیاهی در انتظار روز میهمانی خورشیدند...

+ فروغ فرخزاد

 

هنوز داغ و اشک‎های پرپرشدنِ... آتنا تازه‎ی تازه هست که خبرِ مرگ تلخ و ناباورانه‎ی پروفسور مریم میرزاخانی رسید. چقدر زود... خیلی دور نیستند روزهایی که آن‎طور سرشار از غرور و افتخارمان کرده بود...

کلمه کم می‎آورد... و بغض و اشک هم...

سایه‌ی واژه‎هایم همیشه بر سر اندوه توست. *

... از این جابه‌جایی هیچ خوشم نمی‌آمد چون در پاریس با دختری بودم که در خانه‌ی کوچکی که اجاره کرده بودم می‌خوابید. همچون کسان دیگری که به عطرِ‌ جنگل یا زمزمه‌ی یک دریاچه نیاز دارند،‌ من به خواب او در کنارم و روزها به همراهی همیشگی‌اش در اتومبیلم نیاز داشتم. چون هر چقدر هم که عشقی فراموش شود می‌تواند شکل عشق بعد از خودش را تعیین کند. حتا در درون عشق پیش هم عادت‌های هر روزه‌ای بوده که منشاءشان را به یاد نمی‌آورده‌ایم. دلشوره‌ی روز اولی آدم را واداشته که چیزهایی را از ته دل آرزو کند و سپس آن‌ها را همچون رسومی که دلیلشان دیگر فراموش شده به صورت عادت‌های ثابتی درآورد: رساندنِ‌ دلدار به خانه‌اش با اتومبیل،‌ یا سکونتش در خانه‌ی خودت،‌ یا حضور خودت یا کس دیگری که به او اعتماد داری در همه‌ی بیرون رفتن‌ها و گردش‌های او: همه‌ی عادت‌هایی که پنداری شاهراه‌های یک شکلی‌اند که عشقت هر روزه از آن‌ها می‌گذرد و در گذشته در گدازشِ آتش‌فشانیِ‌ حال و هیجانی سوزان ذوب‌ شده و شکل گرفته‌اند. اما این عادت‌ها پس از زنی که دوست می‌داری،‌ حتا پس از خاطره‌ی او،‌ همچنان باقی می‌مانند. شکلِ‌ ثابتِ‌ اگر نه همه‎ی عشق‌های آدم. دست‎کم برخی از آن‌ها می‌شوند که با هم در تناوب‌اند. بدین‌گونه خانه‌ی من،‌ به یادِ‌ آلبرتینِ‌ فراموش‌شده،‌ خواستار حضورِ‌ معشوقه‌ی کنونی‌ام شده بود که از چشم مهمانانم پنهانش نگه می‌داشتم و زندگی‌ام را چنان که آلبرتین در گذشته پر می‌کرد.

 

+ در جستجوی زمانِ ازدست‎رفته – پروست

 

* نیلوفر لاری‎پور

و تو در این شهر سکنا گرفته‌ای *

چه بسیار حرف‌ها در یک کلمه‌ی تنها می‌خوانی اگر گیج و به‌ویژه منتظر باشی و این تصور را مبنا بگیری که نامه را شخص معینی فرستاده است،‌ چه بسیار واژه‌ها در یک جمله. با حدس چیزهایی را می‎خوانی،‌ از خودت چیزهایی درمی‌آوری،‌ و این همه بر اساس یک اشتباهِ‌ آغازین است؛ اشتباه‌های بعدی (که فقط به خواندنِ‌ نامه‌ها و تلگرام‌ها،‌ و یا خواندن به‌طورِ‌ عام محدود نمی‌شود) ـ اشتباه‌های بعدی بسیار طبیعی است،‌ هر چقدر هم که در نظر کسی که از آن مبنا آغاز نکرده شگرف بنماید. بخشِ‌ بزرگی از چیزهایی که صادقانه باور داریم و بر آن‌ها حتا تا مرحله‌ی نتیجه‌گیری‌های نهایی پای می‌فشاریم حاصل اشتباهی آغازین درباره‌ی مبناهاست. 

+ گریخته - پروست

* « وَأَنتَ حِلٌّ بِهَذَا الْبَلَدِ» ـ سوره‎ی بلد – آیه‎ی 2

...

آدم‌ها برای ما فقط در تصوری وجود دارند که از ایشان داریم.

 

گریخته - پروست

عیدِ پرسه‎زنِ بازی‎گوشِ دوست‎داشتنی...

مبارک...

(+)