ایرادی که من به روزنامهها میگیرم این است که هر روز توجه ما را به یک مشت چیزهای بیاهمیت جلب میکنند، در حالیکه کتابهایی را که چیزهای اساسی در آنها نوشته شده بیشتر از سه چهار بار در زندگی نمیخوانیم.
جستجو - پروست
+ میشود جای آن گذاشت شبکههای مجازی، آن هم گاهی بیارزشترین و مبتذلترین (به معنی واقعی کلمه و نه رایج آن) چیزها.
و باید جای آن گذاشت: کتابها را اصلا نمیخوانیم.
* از در جستجوی زمان از دست رفته، نقل از مرگ پمپه اثر کورنی
اما، حتی از دیدگاه پیشپاافتادهترین چیزهای زندگی، هر آدمی یک ذات منسجم ساخته پرداخته نیست که برای همه یکسان باشد و او را به همان سادگی بتوان شناخت که قرارداد یا وصیتنامهای را میشود خواند؛ شخصیت اجتماعی ما ساختهی فکر دیگران است. حتی کار بسیار سادهای که آن را «دیدن شخصی که میشناسیم» مینامیم تا اندازهای یک کار فکری است. قالب ظاهر فیزیکی آدمی را که میبینیم از همهی برداشتهایی که از او داریم پر میکنیم، و بدون شک این برداشتها در پدید آوردن شکل کلیای که در نظر میآوریم بیشترین نقش را دارند. برداشتهای ما رفتهرفته آنچنان کامل در قالب گونههای شخص جا میگیرند، آنچنان دقیق با خط بینی او همخوان میشوند، آنچنان خوب به زیروبمهای صدای او که پنداری پوشش شفافی باشد شکل میدهند که هر بار که چهرهی او را میبینیم و صدایش را میشنویم، آنچه چشم وگوشمان از او میبیند و میشنود همان برداشتهاست. بدون شک، سوانی که خانوادهی من پیشِ خود ساخته بودند، به دلیل بیخبریشان انبوهی از جزئیات زندگی محفلنشینی او را کم داشت که موجب میشد کسان دیگری، با دیدن او، چهرهاش را قلمروی برازندگیهایی ببینند که در بینی خمیدهاش، آنگونه که در مرزی طبیعی، پایان میگرفت؛ ولی از طرف دیگر، خانوادهی من توانسته بودند در قالب آن چهرهی عاری از حیثیتی که باید میداشت، خالی و جادار، و در ژرفای آن چشمان کمبهادادهشده، تهماندهی گنگ و خوشاید ـ نیمی خاطره و نیمی فراموشی ـ ساعتهایی از بیکاری را انباشته کنند که با هم، در دورهی همسایگی روستاییمان، پس از شام هر هفته گرد میزِ بازی باغچه، میگذارندیم. این یادها، و همچنین برخی خاطرهها از خانوادهاش، قالب فیزیکی او را چنان خوب میانباشت که سوانی که ما میشناختیم برای خود موجودی کامل و زنده شده بود؛ تا آنجا که به نظرم میرسد آدمی را رها میکنم و به سراغ آدم دیگری میروم هر بار که، در خاطرهام، از سوانی که بعدها به دقت شناختم به دیگری میپردازم ـ به آن سوان نخستین که خطاهای جذاب جوانیام را در او باز میشناسم و بیشتر از آنکه شبیه آن یکی باشد به آدمهای دیگری میماند که در همان زمانها شناختم، انگار که زندگی ما همانند موزهای باشد که در آن همهی تکچهرههای مربوط به یک دوره به نظر خویشاوند میرسند و آب و رنگ یکسانی دارند ـ به آن سوان نخستین آکنده از آسودگی، عطرآگین از بوی شاهبلوط بزرگ باغچه، و سبدهای تمشک، و چند پر ترخون.
در جستجوی زمان ازدسترفته ـ طرف خانهی سوان ـ مارسل پروست
فکر کردم شاید تصویر امیلیا کلارک در من پیش از تو کمک کند که احساسم نسبت به دنریس تاگریان کمی، فقط کمی، بهتر شود... از آنی هم که بود بدتر شد! انگار واقعا اشکال از هنرپیشه هست نه دنریس تاگریان!
میگویند فراوشی دفاعِ طبیعیِ بدن است در برابر رنج. میگویند دردی که نوزاد، هنگامِ عبور از آن دریچهی تنگ، متحمل میشود چنان شدید است که کودک ترجیح میدهد رنجِ زادهشدن را برای همیشه از یاد ببرد. و من که آمده بودم تا سرانجام خود را از شرِ رنجی خلاص کنم که با ورودِ پروفت به من تحمیل شده بود حالا که باید همهی حواسم را جمع میکردم تا وقتی اریک فرانسوا اشمیت میآید مبادا چشمم به بینیِ عجیبش بیفتد و فراموش کنم برای چه آمدهام، داشتم به روزی فکر میکردم که بدنِ ماتیلد تصمیم گرفته بود هر چه را به قسمتِ خاکستری مغزش میرسد فورا فراموش کند. نه آینده وهم شود، نه گذشته خاطره شود. فقط اقتدارِ لحظه بماند و بس. چه خوش و چه ناخوش. فرق نکند این سگ گابیک است یا بوبی. فرق نکند من اجارهام را دادهام یا بارِ دوم است میدهم. اینقدر میانِ اتفاقات دور از هم رابطهی نزدیک پیدا نکنم. اینقدر میانِ‌روابطِ نزدیک مقاصد دور کشف نکنم. فراموش کنم بندیکت دیروز هم اره میکرد. فراموش کنم حتا همین یک دقیقه پیش هم اره میکرد. فکر کنم همین حالا اره را برداشته. همین حالا. و لحظهای دیگر باز همین حالاست.
هیچ شکنجهای برای یک لحظه تحملناپذیر نیست. اگر فقط اقتدارِ لحظه میبود و بس، اگر «همین حالا» بود، اگر فقط «همین حالا» چه رازها که در دل خاک مدفون نمیشد. اگر فقط «همین حالا» بود و نه بعد، هیچکس جلادِ دیگری نبود. اگر فقط «همین حالا» بود و نه بعد، بندیکت، که حالا تمام روز یکسره اره میکشید، دیگر بندیکت نبود. حتا اگر خودش میگفت من بندیکتم، لحظهای دیگر بندیکت نبود.
این «گذشته» است که شب میخزد زیرِ شمدت. پشت میکنی میبینی روبهروی توست. سر در بالش فرو میکنی میبینی میانِ بالشِ توست. مثل سایه است و از آن بدتر. سایه، نور که نباشد، دیگر نیست. اما «گذشته» در خموشی و ظلمت با توست. و من که نمیتوانم نبودنِ خودم را رقم بزنم، و من که چهار میخِ اقتدارِ سوزانِگذشتهام حق ندارم برای ماتیلد دل بسوزانم. و من که ریشههایم در باد میلرزد به این زن حق میدهم به یاد نیاورد که در آن روزِ مهگرفته و بارانیِ آوریلِ هزار و نهصد و چهلوسه، وقتی شوهرِ اولش را همراه عدهی دیگری جدا میکردهاند ببرند، شوهر برگشته باشد بگوید: «ماتیلد، باد که میآید پنجره را ببند. من سردم خواهد شد.» و زن که صورت خیسش را با دست پوشانده، همین که سر بالا کند، ببیند تکهای گوشت زنده روی برف بالا و پایین میپرد. بعد که حیرتزده به شوهرش نگاه کند ببیند افسر تپانچه را روی شقیقهاش نهاده است: تکرار کن! و مرد دهانش را باز کند و مثل نهنگ زوزه بکشد و خون از دهانش کمانه کند و تا پیشِ پای ماتیلد فواره بزند. من حق میدهم. من حق میدهم.
همنوایی شبانهی ارکستر چوبها – رضا قاسمی
ما ز یاران
چشم یاری داشتیم
خود غلط بود آنچه
می‌پنداشتیم
شیوهی چشمت فریبِ جنگ داشت
ما غلط کردیم و صلح انگاشتیم
گفت خود دادی به ما دل، حافظا
ما محصل بر کسی نگماشتیم
پ. ن.: از خستگی بیهوشِ بیهوش بودم. با شنیدنِ این مصرعِ حافظ، از ترانهی تیتراژ دورهمی با صدای مهران مدیری، برای اولین بار (من کلا خیلی بیدقتم)، بیدار شدم: گفت خود دادی به ما دل، حافظا!
هیچ انسانی آن اندازه خردمند نیست که در برههای از جوانی چیزهایی نگفته یا کارهایی نکرده باشد که در اواخرِ زندگی چنان ناخوشایند و مذموم به نظر نرسند که اگر قدرت داشت، به هر وسیلهای، آنها را از خاطرهها محو میکرد. اما این فرد نباید مطلقا پشیمان باشد، چون نمیتواند قطعا مطمئن باشد در این لحظه هم مرد خردمندی است، مگر اینکه از تمام بوتههای آزمایش فرسایندهای که انسان را به این مرحله میرساند، عبور کرده باشد.
پروست چگونه میتواند زندگی شما را دگرگون کند؟ - آلن دوباتن
* نام کتابی از دکتر شریعتی
توی جهان دیگه جای امنی نیست. هیچ کجا.
پ. ن.: فرانسه که حمام خون، ترکیه هم کودتا شد.
* رویا شاهحسینزاده
دلم یک اتفاق خیلی خوب میخواهد. یک اتفاقِ خیلی خوب، که این بدحالی را دگرگون کند. که آنقدر قَدَر باشد که این غمِ... را با خود بشوید و ببرد. هر چند نمیدانم کدامِ اتفاقِ خوب میتواند... هست اصلا اتفاقِ خوبی که بتواند؟
هیچ چیزی هست که بتواند اثر این دو هفته را پاک کند؟ نیست.
ماهِ بدی را پشت سر گذاشتیم. خیلی بد. ولی وقتی که خواستم عنوانِ پست را بنویسم «ماهِ بد»، دستم به نوشتن نرفت. همیشه امکانِ وقوعِ اتفاقاتِ بدتری هم هست...
خدا را شکر...
در فوریهی 1932 به زندگی من پا گذاشت و دیگر هرگز از آن جدا نشد. بیش از یکچهارم قرن، بیش از نههزار روزِ دردناک و ازهمگسیخته از آن هنگام گذشته است، روزهایی که رنج درونی و یا کار بیامید آنها را هرچه تهیتر میکرد، سالها و روزهایی که برخی از آنها پوچتر از برگهای پوسیدهی درختی خشک بود.
دوست بازیافته ـ فرد اولمن
* یاور مهدیپور
یکی از مظاهر خودآزاری و دگرآزاری (گفتنِ مازوخیسم و سادیسم دیگر برایش زیادیست!) این است که بعدازظهر ماهرمضان، پیشنهاد بدهی دورهمی Chef ببینید. البته وقتی جمع مختلط باشد، حق انتخاب زیادی باقی نمیماند ولی... آخر Chef؟ آن هم وقتیکه دستهجمعی سحری را هم خوشخوشک خورده باشید...
*
چند سال پیش هم، ماهیها عاشق میشوند را یک بعدازظهر ماهرمضانی دیده بودم... آن یکی که انگار بوی غذاها را هم پخش میکرد اطراف و اکناف!
ولی قبول دارید تماشای اینجور فیلمها، توی ماهرمضان، بیشتر میچسبد؟ مخصوصا وقتی که اواخرش باشد؟
انگار هیچوقت قرار نیست هیچچیزی آنطور که برایش برنامهریزی کردهای اتفاق بیفتد... به انجام برسد... پیش برود...
گاهی بهتر... خیلی بهتر... گاهی خیلی بدتر... ولی «آنطور نشدن»، انگار، قانونش است.
پ. ن.: خب وقتی پیغام خصوصی میگذارید و سوال میپرسید، من چطور جواب بدهم؟! هوم؟
در پس شادی و خنده شاید طبعی خشن، خشک و بیعاطفه باشد، اما در پس اندوه همواره اندوه است. رنج برخلاف لذت، نقابی به چهره ندارد.
از اعماق ـ اسکار وایلد
فقط گفتم: کار ما قضاوت نیست... درک کردن اما بحثی جداست... فضیلت اگر نباشد ظلم هم... احتمالا، نیست.
پ. ن.: قضاوت نکردن خیلی سخته. خیلی. همهی ما، در همهی لحظات، در حال قضاوت کردن دیگران، زمین و زمان... و خودمان هستیم. اما، تمرین میتوان کرد و قصد برای پرهیز...
هر چند، گاف میدهم... زیاد...
* سیدمهدی موسوی
حرف غرور و تعصب شد و یکهو دلم خواست بروم غرور و تعصب جو رایت را ببینم.
بعدانوشت: البته که بر وسوسههای بامدادی غلبه کردم و به جای غرور و تعصب، ترومبو را دیدم که حتما، در موردش خواهم نوشت.
در آستانهی شبهای قدر... صبوحا اینها همان جملاتی هستند که گفته بودم...
باز نشر پستی از سالِ قبل:
هر بار، به این خطابها که میرسم... آمدنِ بغض بیاختیار است...
یا عمادِ من لا عمادَ لَه، یا سندَ من لا سندَ لَه، یا ذُخرَ من لا ذُخرَ له، یا حرزَ من لا حرزَ له، یا غیاثَ من لا غیاثَ له، یا فخرَ من لا فخرَ لَه، یا عزَّ من لا عزَّ لَه، یا معینَ من لا معینَ لَه، یا انیسَ من لا انیسَ لَه، یا امانَ من لا امانَ لَه...
یا حبیبَ من لا حبیبَ لَه، یا طبیبِ من لا طبیبَ لَه، یا مُجیبَ من لا مُجیبَ لَه، یا شفیقَ من لا شفیقَ لَه، یا رفیقَ من لا رفیقَ لَه، یا مغیثَ من لا مغیثَ لَه، یا دلیلَ من لا دلیلَ لَه، یا انیسَ من لا انیسَ لَه، یا راحمَ من لا راحمَ لَه، یا صاحبَ من لا صاحبَ لَه...
بگذار دیگران، هر چه میخواهند بخوانندمان...
اى پشتیبانِ کسى که پشتیبان ندارد، اى پشتوانهی کسی که پشتوانهای ندارد، اى ذخیرهی کسی که ذخیرهای ندارد، اى پناهِ آنکه پناهى ندارد، اى فریادرسِ آنکس که فریادرسی ندارد، اى افتخار آن کسی که مایهی افتخارى ندارد، اى عزت کسی که عزتى ندارد، اى کمکرسانِ کسی که یاوری ندارد، اى همدم آنکسی که همدمى ندارد، اى امانبخش کسی که امانى ندارد...
اى دوستِ آنکه دوستى ندارد، اى طبیبِ آنکسی که طبیبى ندارد، اى اجابتکنندهی آنکه پاسخدهندهای ندارد، اى یار شفیقِ آنکسی که شفیقی ندارد، اى رفیق کسی که رفیقی ندارد، اى فریادرس آنکس که فریادرسى ندارد، اى راهنماى آنکه راهنمایى ندارد، اى مونس کسی که مونسى ندارد، اى رحمکننده به آنکسی که رحمکنندهاى ندارد، اى یار ملازمِ آنکه یار و ملازمی ندارد...
یار باماست... چه حاجت که زیادت طلبیم...
دولتِ صحبتِ آن مونس جان... ما را بس...*
* البته که حافظ
